Theo thống kê, năm 2017, Việt Nam là
nước tiêu thụ bia cao nhất Đông Nam Á và thứ 3 châu Á sau Nhật Bản, Trung Quốc.
Chi phí của người dân cho tiêu thụ chỉ riêng đối với bia là gần 4 tỷ USD. Cụ
thể, người dân tiêu thụ khoảng 305 triệu lít rượu, tương đương 72 triệu
lít cồn và gần 4,1 tỷ lít bia, tương đương với 161 triệu lít cồn.
Trong quý I/2019, toàn quốc
xảy ra 4.030 vụ tai nạn giao thông, làm chết 1.905 người, bị thương 3.141
người. Trong đó nguyên nhân tai nạn do tài xế sử dụng rượu bia chiếm 1,47%
(trên 274 vụ). Cũng
trong ba tháng đầu năm, cảnh sát giao thông trên toàn quốc xử lý 38.700 trường
hợp vi phạm nồng độ cồn; trong đó có 814 tài xế ôtô.
Để phòng chống tác hại và những hậu quả
do sử dụng rượu, bia gây ra, Chính phủ đã giao Sở Y tế chủ trì, phối hợp với
các Bộ, ngành Trung ương và các đơn vị liên quan soạn thảo Luật Phòng chống tác
hại của Rượu, bia. Sáng 9/11/2018, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến trình
Quốc hội dự án Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia. Dự thảo này đưa ra các
chế tài rất mạnh như:
- Điều 5 dự Luật quy định cấm quảng cáo
rượu, bia từ 15 độ trở lên dưới mọi hình thức;
- Cấm ép buộc người dưới 18 tuổi sử dụng
rượu, bia, và cấm cung cấp thông tin không chính xác, sai sự thật về tác dụng
của rượu, bia đối với sức khoẻ...
- Điều 20 của dự thảo Luật quy định các địa điểm
không được bán rượu, bia bao gồm cơ sở y tế, giáo dục, nơi vui chơi, giải trí
dành cho người dưới 18 tuổi; không được bán rượu, bia trên mạng internet và máy
bán hàng tự động.
Tuy nhiên, sau khi mấy lần tiếp nhận ý kiến đóng góp và tiếp
thu, chỉnh sửa, dự luật trình Quốc hội ngày 23/5/2019 đã bị lược bỏ đi tính
cứng rắn và quy định chặt chẽ như lúc ban đầu: Bỏ quy định cấm bán rượu bia
trên internet, chỉ giữ quy định về điều kiện bán rượu, bia theo hình thức
thương mại điện tử; việc quảng cáo rượu, bia dưới 15 độ cồn trên truyền
hình được chỉnh lý theo hướng không được quảng cáo trong khoảng thời gian từ
19h đến 20h hằng ngày... đã gây băn khoăn và có nhiều ý kiến trái chiều không
chỉ trong dư luận quần chúng nhân dân mà cả đối với các đại biểu Quốc hội tại
hội trường mấy ngày nay..
Ngày
24/5/2019, đại biểu Phạm Thị Minh Hiền (Phó Giám đốc Sở Lao động Thương binh và
Xã hội tỉnh Phú Yên) trả lời báo chí và đã nêu ra những trăn trở sau khi dự
Luật phòng chống tác hại của rượu bia lần thứ hai được trình xin ý kiến Quốc hội.
Theo bà:
1. Trước hết, dự thảo luật Phòng
chống tác hại rượu bia được trình tại kỳ họp của nhiệm kỳ này là một sự nỗ lực
rất lớn của Ban soạn thảo và Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. Tuy nhiên, tôi thấy dự
thảo trình ở kỳ họp thứ 6 có phần toàn diện hơn dự thảo lần này.
2. Tôi không hiểu vì sao, sau nhiều hội thảo lấy ý kiến, dự
luật đã mất đi tinh thần cứng rắn của các điều khoản liên
quan đến biện pháp phòng chống tác hại rượu bia. Các căn cứ, cơ sở
xây dựng luật dần xa rời với tình hình thực tiễn, các điều
khoản, chế tài có tính răn đe, ngăn ngừa tác hại của rượu bia cứ yếu dần
đi.
3. Mục tiêu cuối cùng của dự luật là phòng chống tác
hại rượu bia nhưng những giải pháp mang tính ngăn chặn như quy định về cấm
quảng cáo, bán rượu bia trên Internet, hạn chế quảng cáo rượu bia trên báo
in... để không phổ biến loại đồ uống này đã bị đưa ra khỏi dự thảo. Thay vào
đó, tôi thấy lại bổ sung quy định cho phép quảng cáo rượu bia trên truyền
hình.
Với cách tiếp cận bảo vệ các nhóm quyền trẻ em có liên quan đến
luật này, tôi thấy rất lo lắng.
4. Xây dựng pháp luật phải mang tính khách quan, đảm bảo quyền
lợi cho tất cả đối tượng thuộc phạm vi điều chỉnh của dự án luật này. Đặc biệt,
những nhóm chính sách tác động trực tiếp đến nhóm yếu thế như trẻ em, phụ nữ
thì việc lobby cho những lợi ích về lợi nhuận kinh tế là điều cần cân nhắc.
5. Trả lời câu hỏi của phóng viên “Nên tiếp cận từ góc độ rượu bia là văn hóa, không nên
đưa rượu bia "lên đoạn đầu đài", bà đã trả lời: Mỗi người
có quan điểm và cách tiếp cận khác nhau khi xây dựng luật, phát biểu thế
nào cũng là quyền của họ. Chúng ta nên tôn trọng cách tiếp cận này và không nên
quy chụp động cơ của người khác. Hôm thảo luận ở hội trường, vì thấy gần hết
giờ nên tôi không tranh luận lại, nếu được tranh luận, tôi vẫn có cơ sở pháp lý
và thực tiễn để đặt ra vấn đề quản lý việc sử dụng rượu bia không ảnh
hưởng đến góc nhìn, quan niệm văn hóa, truyền thống.
Tôi cho rằng không thể lấy văn hóa, truyền thống để khỏa lấp cho
những thiệt hại quá sức nặng nề bởi tác hại của rượu bia gây ra trong thời gian
vừa qua.
Ở Việt Nam, việc sử dụng rượu bia không kiểm soát sẽ ảnh hưởng
đến sự phát triển của thế hệ tương lai. Chúng ta cần phải quản lý, điều chỉnh
bằng pháp luật với các biện pháp có tính răn đe cao, không thể thấy khó mà
không làm. Tôi nghĩ không nên chần chừ thêm nữa.
Theo tài liệu bà nghiên cứu, các quốc gia phát triển đều lấy
tính mạng và sức khoẻ của con người đặt lên trên hết. Họ dùng pháp luật để điều
chỉnh hành vi và các điều khoản pháp luật liên quan đến sức khỏe, tính mạng con
người thường rất cứng rắn, tỉnh táo. Mục tiêu hướng đến là quản lý trật tự xã
hội an toàn, lành mạnh đối với người dân. Pháp luật của họ khá mạnh mẽ chứ
không duy tình. Họ có những lộ trình thực hiện để nâng cao nhận thức, hành vi
của người dân, thay đổi thói quen của mỗi người để hướng lợi ích chung của cộng
đồng.
Bên cạnh ý kiến phát biểu của vị đại biểu Quốc hội trên,
trong dư luận cũng đặt vấn đề là có hiện tượng một số doanh nghiệp sản xuất
kinh doanh rượu bia can thiệp ít nhiều trong quá trình soạn thảo. Nếu có,
đây là điều đáng tiếc bởi đi ngược với nhu cầu bức thiết của người dân trong
tình hình rượu bia đã gây ra quá nhiều hậu quả nghiêm trọng cho xã hội như đã
nêu ở trên.
Đăng nhận xét