Theo thống kê của Dữ liệu bạo lực súng
đạn (GVA), một tổ chức phi chính phủ chuyên theo dõi các vụ xả súng tại Mỹ,
tính đến ngày 22/12, đã xảy ra 404 vụ xả súng đã cướp đi sinh mạng của hơn
14.800 người và làm bị thương 28.600 người, không tính các vụ tự sát bằng súng và
đây là con số cao nhất mà GVA ghi nhận được kể từ năm 2013.
Điều này cho thấy tại Mỹ mỗi ngày đều xảy
ra vụ bạo lực nào liên quan đến súng đạn. Các vụ xả súng xảy ra nhiều đến nỗi
người dân Mỹ đã thờ ơ với các kiểu tin gây sốc, thậm chí một số ý kiến cho rằng
họ trở nên "chai sạn" trước các vụ việc như thế này.
Một khảo sát do đảng Dân chủ thực hiện
mới đây cho thấy các vụ bạo lực liên quan đến súng đã khiến Mỹ thiệt hại gần
230 tỷ USD mỗi năm, chiếm tới 1,4% GDP của nền kinh tế nước này. Sự gia tăng
các vụ bạo lực súng đạn trước hết bắt nguồn từ cái gọi là "văn hóa súng
đạn" lâu đời tại Mỹ, đặc biệt là tại các bang miền Tây.
Tại bang Texas, được biết đến là bang
sùng súng đạn, người dân luôn ngờ vực về các quy định kiểm soát vũ khí hoặc bất
kỳ nỗ lực nào nhằm cản trở quyền sở hữu súng đạn theo Hiến pháp Mỹ. Bên cạnh
nguyên nhân về văn hóa, lịch sử, tình trạng gia tăng các vụ xả súng tại Mỹ còn
xuất phát từ tư tưởng thù hận, bài người di cư, hay phân biệt chủng tộc của
những kẻ xả súng.
Điển hình cho xu hướng này là vụ xả
súng xảy ra tại một cửa hàng Walmart ở thành phố El Paso, giáp ranh giữa Mỹ và
Mexico hồi đầu tháng 8, khiến 22 người thiệt mạng và 24 người bị thương. Đây
được coi là vụ xả súng đẫm máu nhất tại Mỹ trong năm 2019. Nhà chức trách Mỹ đã
xác định thù hận là nguồn cơn của hành động bạo lực này.
Trước khi gây án, kẻ thủ ác đã đăng
tải tuyên bố trên mạng xã hội với nội dung chống người di cư và khẳng định hành
vi tội ác này được lấy "cảm hứng" từ vụ xả súng tại một đền thờ tại
Christchurch, New Zealand hồi tháng 3 khiến 51 người thiệt mạng.
Giới chuyên gia nhận định những hành
vi tội ác xuất phát từ thù hận không còn mới tại Mỹ, song có sự gia tăng đáng
kể các vụ xả súng gây thương vong lớn với nguyên nhân trên trong những năm gần
đây. Giáo sư Jon R. Taylor thuộc Đại học Texas tại San Antonio, nhận định các
hành vi tội ác thù hận không chỉ đơn thuần xuất phát từ yếu tố chính trị và xã
hội, mà giờ đây còn bắt nguồn từ chủ nghĩa cực đoan phân biệt chủng tộc, tư
tưởng cực hữu cho đến chủ nghĩa cực đoan tôn giáo, hay thành kiến sắc tộc và
bài người đồng giới.
Theo Giáo sư Peter J. Li, thuộc Đại
học Houston-Downtown, số vụ án do thù hận đã tăng đáng kể kể từ cuộc bầu cử
tổng thống Mỹ năm 2016.
Ông Taylor chỉ ra rằng chỉ có một bộ
phận nhỏ trong xã hội Mỹ dường như dễ bị ảnh hưởng bởi tư tưởng cực đoan và
hành động dựa trên xu hướng này. Tuy khó có thể ngăn chặn hoàn toàn, song giáo
dục và sự quan tâm của cộng đồng có thể giảm thiểu những hành vi này.
Trong bối cảnh này, người dân Mỹ đều
trông chờ vào quyết sách của giới chức Mỹ, song lợi ích chính trị, sự bất đồng
giữa phe Dân chủ và Cộng hòa đã chi phối nỗ lực kiểm soát súng đạn trong nhiều
năm qua, khiến nhiều dự luật "chết yểu". Nhà nghiên cứu Clay Ramsay
thuộc Đại học Maryland chỉ rõ kiểm soát súng đạn đã trở thành "sân chơi
chính trị" của đảng Cộng hòa và Dân chủ. Lãnh đạo phe đa số Cộng hòa
tại Thượng viện Mỹ Mitch McConnell sẽ không sắp xếp một cuộc bỏ phiếu về các
đề xuất kiểm soát súng đạn do đảng Dân chủ đề xuất trừ khi Tổng thống Trump lên
tiếng ủng hộ những chính sách này.
Ông Ramsay nhận định chính quyền của
Tổng thống Trump sẽ đưa ra một vài cam kết để kiểm soát súng đạn sau mỗi vụ xả
súng nghiêm trọng, song những cam kết này sẽ nhanh chóng "chìm xuồng"
khi sự việc đó qua đi. Mới đây, Tổng thống Trump và các nghị sĩ Cộng hòa còn
mang vấn đề luận tội ông để "mặc cả" với đảng Dân chủ để đổi lấy việc
tiến hành bỏ phiếu về các đề xuất kiểm soát súng đạn tại
Thượng viện Mỹ, nơi đảng Cộng hòa chiếm đa số. Với sự chia rẽ đảng phái chính
trị kéo dài trong nhiều năm, các chuyên gia nhận định khó có sự đột phá nào
trong vấn đề kiểm soát súng đạn trong năm 2020, thời điểm nước Mỹ bước vào cuộc
bầu cử tổng thống quan trọng. Ông Ramsay cho biết hy vọng về sự thỏa hiệp giữa
hai đảng là rất thấp. Không quan trọng ai sẽ là Tổng thống Mỹ bởi cách nhìn
nhận vấn đề của hai đảng đang bị chính trị hóa khiến họ khó có thể giải quyết
vấn nạn này./.
Đăng nhận xét