Nghị định số 15/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt
vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin (CNTT) và giao
dịch điện tử (gọi tắt là Nghị định 15) có hiệu lực từ ngày 15/4/2020, được kỳ
vọng sẽ mang lại hiệu quả trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt hạn chế “đại dịch” tin
giả, tin xấu độc trên mạng xã hội (MXH).
Mạng xã hội không còn là ảo
Theo Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT), năm 2019,
64 triệu người Việt Nam sử dụng internet, trong đó có tới 58 triệu người dùng
MXH. Những con số trên phản ánh quy mô, mức độ sử dụng MXH Việt Nam đang phát
triển mạnh, ngày càng giống như một xã hội trên môi trường internet. Bên cạnh
những lợi ích to lớn, MXH tiềm ẩn rất nhiều nguy hại, đặc biệt là vấn nạn tin
giả, xấu độc, lừa đảo… gây mất an ninh trật tự, tạo bất ổn trong xã hội.
Ý thức được mặt trái của MXH, năm 2013, Chính phủ ban
hành Nghị định số 174/2013/NĐ-CP, trong đó đã có những quy định khá cụ thể về
hành vi thông tin sai sự thật trên môi trường viễn thông. Khoản a và b, Điểm 3,
Điều 64 Nghị định 174 nêu rõ việc xử phạt hành vi cung cấp nội dung thông tin
sai sự thật, vu khống, xuyên tạc, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức và danh
dự, nhân phẩm của cá nhân; cung cấp nội dung thông tin không phù hợp với lợi
ích đất nước. Đây chính là những căn cứ quan trọng để các cơ quan chức năng xử
phạt hành chính hơn 800 trường hợp tung tin giả về đại dịch Covid-19 trước khi
Nghị định 15 có hiệu lực.
Nghị định 15 thay thế Nghị định 174 có nhiều quy định chi
tiết hơn, nhất là xử lý các thông tin sai lệch, giả mạo trên MXH. Điều 101 quy
định trách nhiệm cá nhân của người tham gia MXH. Người sử dụng MXH sẽ bị xử
phạt với các hành vi cung cấp, chia sẻ: Thông tin giả mạo, thông tin sai sự
thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân
phẩm của cá nhân; cổ xúy các hủ tục, mê tín, dị đoan, dâm ô, đồi trụy, không
phù hợp với thuần phong, mỹ tục của dân tộc; miêu tả tỉ mỉ hành động chém,
giết, tai nạn, kinh dị, rùng rợn; thông tin bịa đặt, gây hoang mang trong nhân
dân, kích động bạo lực, tội ác, tệ nạn xã hội, đánh bạc hoặc phục vụ đánh bạc;
các tác phẩm báo chí, văn học, nghệ thuật, xuất bản phẩm mà không được sự đồng
ý của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ hoặc chưa được phép lưu hành hoặc đã có
quyết định cấm lưu hành hoặc tịch thu; quảng cáo, tuyên truyền, chia sẻ thông
tin về hàng hóa, dịch vụ bị cấm; hình ảnh bản đồ Việt Nam nhưng không thể hiện
hoặc thể hiện không đúng chủ quyền quốc gia; đường dẫn đến thông tin trên mạng
có nội dung bị cấm.
Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, luật sư
Diệp Năng Bình, Trưởng Văn phòng luật sư Tinh thông luật, Đoàn luật sư TP Hồ
Chí Minh, đưa ra lời khuyên: “Người sử dụng MXH hết sức cẩn thận khi đăng tải,
chia sẻ, bình luận những thông tin chưa được kiểm chứng, chưa có các cơ quan
chức năng, cơ quan báo chí lên tiếng, loan tin. Thậm chí, nếu một thông tin
đăng tải trên báo chí “có vấn đề” bị gỡ xuống thì người sử dụng phải có trách nhiệm
xóa đường dẫn đã chia sẻ trước đó. Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng cần tuyên
truyền để người dân biết điều gì được làm và không được làm một cách cụ thể.
Chẳng hạn, nếu chia sẻ đường dẫn tin, bài của cơ quan báo chí kèm theo lời bình
ngắn gọn không làm sai ý tác giả thì không vi phạm nhưng nếu trực tiếp sao chép
nội dung tin bài rồi đăng tải mà chưa xin phép tác giả và cơ quan báo chí thì
không được phép”.
Các chuyên gia dự báo Nghị định 15 sẽ khiến không gian
MXH không còn ảo nữa. Giờ đây, bất cứ ai dù vô tình đăng tải, chia sẻ trên MXH
ảo sẽ phải gánh hậu quả thật sự, nhiều trường hợp sẽ phải trả giá rất đắt nếu
bị khởi tố hình sự.
Song hành hai biện pháp
Ngay sau khi Nghị định 15 có hiệu lực, hai trường hợp đầu
tiên bị xử phạt đều ở tỉnh Quảng Ninh. Trong đó đáng chú ý là trường hợp Đinh
Văn Huynh (sinh năm 1984, trú tại huyện Đầm Hà) đã bị xử phạt 7,5 triệu đồng do
bình luận trên một trang MXH, gán ghép bị can trong vụ án là con ruột lãnh đạo
tòa án tỉnh Thái Bình. Đinh Văn Huynh làm nghề tự do, đọc thông tin trên mạng
rồi “vô tư” gán ghép quan hệ hai người này do có cùng... họ và tên đệm giống
nhau. Sau khi làm việc với cơ quan công an, Đinh Văn Huynh đã nhận thức được
hành vi vi phạm pháp luật, tự giác xóa bỏ các thông tin sai sự thật trên MXH.
Điều đáng nói là không hiếm trường hợp cán bộ, công chức
nhà nước “hồn nhiên” đưa tin tức từ các trang MXH, tin nghi là dựa vào nguồn
tin báo chí. Chính chúng tôi đã không ít lần phải giải thích với những người
quen rằng: Thông tin họ dẫn lại không phải từ ấn phẩm báo chí chính thống mà
chỉ là trang thông tin tổng hợp bất cứ ai cũng có thể tạo ra. Ấn phẩm báo chí
phải được Bộ TT&TT cấp giấy phép hoạt động và phải có cơ quan chủ quản.
Đồng thời, cảnh báo họ sẽ bị xử phạt nếu thông tin chia sẻ là thông tin xấu
độc, tin giả gây hoang mang trong xã hội. Ông Nguyễn Tiến Dũng, Thanh tra viên
chính, Phòng Thanh tra Viễn thông và CNTT (Thanh tra Bộ TT&TT) cho biết:
“Đa phần những người sử dụng MXH có hành vi vi phạm đều do thiếu hiểu biết.
Thanh tra bộ, thanh tra các sở TT&TT sẽ xử lý những vi phạm ảnh hưởng tiêu
cực với mức độ rộng lớn, đặc biệt liên quan đến đại dịch Covid-19. Lúc này,
công tác tuyên truyền để người dân hiểu rõ Nghị định 15 sẽ được chú trọng hơn.
Sau một thời gian nhất định, sẽ tiến hành xử lý nhiều lĩnh vực, nhiều đối tượng
để Nghị định 15 phát huy tác dụng như mục tiêu đã đề ra”.
Nhìn từ góc độ văn hóa, các nhà nghiên cứu từ lâu đã chỉ
ra bản chất văn hóa Việt Nam là văn hóa làng xã, con người Việt Nam duy tình,
tính cố kết cộng đồng cao. Yêu cầu khi sử dụng MXH lại đòi hỏi phải lý tính,
biết suy xét nên đăng tải, bình luận, chia sẻ thông tin nào là thiết thực, bổ
ích; đồng thời, không nên soi mói, quá tò mò chuyện cá nhân người khác để tỏ vẻ
mình là người thạo tin, có sức ảnh hưởng. PGS, TS Bùi Hoài Sơn, Viện trưởng
Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho
rằng: “Để có văn hóa sử dụng MXH tích cực, đúng đắn, không thể hình thành trong
ngày một ngày hai mà là cả một quá trình, đôi khi thời gian phải tính bằng một,
hai thế hệ. Hiện nay, cần song hành hai biện pháp xử phạt nghiêm các hành vi vi
phạm theo quy định pháp luật; đồng thời kiên trì tuyên truyền, giáo dục, định
hướng cho người dân, nhất là giới trẻ về yêu cầu, chuẩn mực khi tham gia MXH là
hết sức cần thiết”.
Hy vọng rằng, với việc thực hiện quyết liệt hai biện pháp
nêu trên, văn hóa sử dụng MXH sẽ sớm hình thành, qua đó góp phần ngăn chặn “đại
dịch” tin giả, xấu độc trên MXH.
Đăng nhận xét