Việt Nam mô hình phát triển kinh tế để các nước học tập?

Từ một quốc gia từng phải vật lộn với nhiều thập kỷ chiến tranh tàn khốc trong suốt nửa sau của thế kỷ 20, Việt Nam đã vươn mình trỗi dậy một cách mạnh mẽ trong mọi khía cạnh của cuộc sống.

Từ Việt Nam, các quốc gia tương đồng khác có thể rút ra những bài học quý giá cho sự phát triển của mình.

NHỮNG THÀNH TỰU ĐÁNG CHÚ Ý

Trong vòng một thiên niên kỷ tới, các nhà sử học có thể xác định sự trỗi dậy của Trung Quốc là một trong những sự kiện lớn nhất của thế kỷ 21. Chỉ trong hơn nửa thế kỷ, đất nước này đã vươn lên từ một trong những quốc gia nghèo nhất trên trái đất, xếp hạng thấp hơn cả các nước châu Phi cận Sahara về thu nhập bình quân đầu người, trở thành một trong những nước nắm giữ nguồn tài nguyên phát triển lớn nhất toàn cầu.

Ở quy mô nhỏ hơn, sự đi lên nhanh chóng của Việt Nam cũng không kém phần ấn tượng. Chỉ trong khoảng hơn 10 năm, Việt Nam đã chuyển mình mạnh mẽ trong mọi khía cạnh của cuộc sống.

“Trong khi xe máy từng chiếm ưu thế trên các con đường thì giờ đây, các mẫu ô tô Đức, xe thể thao đa dụng và xe sản xuất trong nước đã trở nên phổ biến ở Hà Nội và Sài Gòn. Điều đặc biệt đáng chú ý là những chiếc ô tô thương hiệu VinFast do tỷ phú Phạm Nhật Vượng thành lập năm 2017”, - ông Richard Heydarian, chuyên gia về chính trị, quan hệ quốc tế và Biển Đông thuộc Viện nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Stratbase ADR (ADRi), viết trên tờ Inquirer.

Đầu năm nay, công ty Việt Nam thông báo sẽ thành lập khu phức hợp nhà máy trị giá 4 tỷ USD ở Bắc Carolina để sản xuất xe điện. Trong bối cảnh Phương Tây và Trung Quốc đang bắt đầu một cuộc chiến tranh lạnh mới, các gã khổng lồ công nghệ toàn cầu đang tăng cường đầu tư vào Việt Nam.

Mới đây, Apple đã thông báo rằng, lần đầu tiên trong lịch sử, các sản phẩm Macbook và Apple Watch sẽ được sản xuất thông qua Luxshare Precision Industry và Foxconn tại Việt Nam.

Ngày nay, hầu hết mọi sản phẩm hàng hiệu, từ thời trang (Armani Exchange), thể thao (Adidas) đến điện tử (Samsung), đều mang nhãn “Made in Vietnam”. Đối với một đất nước đã phải vật lộn với nhiều thập kỷ chiến tranh tàn khốc trong suốt nửa sau của thế kỷ 20, đó là một thành tựu không nhỏ.

BA BÀI HỌC TỪ VIỆT NAM

ÔngRichard Heydarian cho rằng, Việt Nam ngày nay là một động lực kinh tế mang lại những bài học hữu ích cho những nước khác như Philippines. Theo ông, có 3 bài học chính mà các nước khác có thể rút ra từ Việt Nam.

Bài học đầu tiên và được cho là quan trọng nhất từ ​​Việt Nam là việc chú trọng đến giáo dục cơ bản, đặc biệt là môn toán và khoa học. Mặc dù vẫn là một quốc gia đang phát triển nhưng Việt Nam đã đứng thứ 8 trên thế giới khi lần đầu tiên được Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế có trụ sở tại Paris đưa vào Chương trình Đánh giá Sinh viên Quốc tế (Pisa) có uy tín.

Điều đó có nghĩa là học sinh ở Việt Nam có thể “đánh bại” phần lớn học sinh ở các nước giàu có hơn về trình độ cơ bản đối với toán, khoa học và khả năng đọc hiểu.

Nước láng giềng Philippines, vốn có thu nhập bình quân đầu người cao hơn Việt Nam hiện tại, lại xếp cuối bảng Pisa. Trong báo cáo gần đây của Ngân hàng Thế giới về “yếu kém học tập”, đánh giá những khó khăn trong việc đọc hiểu ở học sinh tiểu học, con số của Việt Nam là 18%, trong khi của Philippines lên tới 91%.

“Bài học thứ hai từ Việt Nam là sự kết hợp tối ưu giữa phát triển nông nghiệp và công nghiệp. Thay vì phụ thuộc quá nhiều vào lĩnh vực dịch vụ như ở Ấn Độ và Philippines, hay các ngành công nghiệp khai thác như ở Indonesia, Việt Nam đã đồng thời trở thành một cường quốc về nông nghiệp và sản xuất”, - ông Richard Heydarian nói.

Nhờ các chính sách chủ động về thương mại, công nghiệp và nông nghiệp, quốc gia Đông Nam Á này đã trở thành một trong những nhà xuất khẩu lớn nhất trong nhóm các loại lương thực chính, chẳng hạn như gạo, cũng như các thiết bị điện tử có giá trị gia tăng cao.

Nền kinh tế định hướng xuất khẩu của Việt Nam đã đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế dương vào năm 2020, trong khi Philippines bị suy giảm gần hai con số, là một trong những nền kinh tế tồi tệ nhất ở châu Á.

Các chương trình quản lý dân số hiệu quả và nền kinh tế đa dạng của Việt Nam cũng giải thích tỷ lệ đói nghèo tương đối thấp so với các nước cùng ngành như Philippines. Mặc dù vẫn có vẻ mộc mạc, nhưng các thành phố lớn của Việt Nam cũng không có sự bất bình đẳng đáng kinh ngạc, vốn rất dễ dàng cảm nhận trong các khu ổ chuột lớn ở Manila, Jakarta và Bangkok.

Bài học thứ ba từ Việt Nam là cách tiếp cận độc đáo với thế giới bên ngoài. Một mặt, quốc gia Đông Nam Á này đã “toàn cầu hóa” và mở cửa với thế giới dưới chính sách cải cách kinh tế Đổi mới mà không làm ảnh hưởng đến các giá trị xã hội đích thực, văn hóa ẩm thực sôi động và kiến ​​trúc khác biệt.

Hơn nữa, Việt Nam đã chủ động xây dựng mối quan hệ kinh tế mạnh mẽ với cả phương Tây, hoàn tất các hiệp định thương mại tự do với Hoa Kỳ, Canada, Australia và châu Âu, cũng như với phương Đông, từ Nhật Bản, Hàn Quốc đến Ấn Độ và Nga.

VIỆT NAM THU HÚT FDI NGÀNH SẢN XUẤT GIÁ TRỊ CAO

Đề cập đến sức hút dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vào ngành sản xuất giá trị của Việt Nam, ông Christopher J Marriott, Tổng giám đốc Savills Đông Nam Á cho biết, doanh nghiệp Mỹ coi Việt Nam là nơi hấp dẫn để kinh doanh với đội ngũ người lao động chất lượng, phân phối tốt và sức cầu của thị trường cao.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng là thị trường có sức tăng trưởng mạnh mẽ, phù hợp để kinh doanh và đầu tư trong thời gian dài.

Theo ông Christopher J Marriott, các khoản đầu tư vào khu vực Châu Á - Thái Bình Dương đang dần chuyển dịch vào lĩnh vực sản xuất, chuỗi cung ứng và trung tâm dữ liệu.

“Với sự phát triển của thương mại điện tử, mở rộng và đa dạng hoá chuỗi cung ứng chứng tỏ sự phát triển trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh ở Đông Nam Á. Các quỹ đầu tư đang tập trung vào thị trường có sự phát triển của sản xuất và logistic. Thêm vào đó, sự phát triển công nghệ nói chung và thương mại điện tử nói riêng đã thúc đẩy nhu cầu về trung tâm dữ liệu để xử lý lưu lượng truy cập”, - Christopher J Marriott cho biết.

Theo Báo cáo đầu tư thế giới 2022 của Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD), Châu Á đã ghi nhận dòng chảy tăng trong năm thứ 3 liên tiếp vào năm 2021, lên mức cao nhất lịch sử là 619 tỷ USD.

Nguồn đầu tư FDI vào Trung Quốc tăng 21% và vào Đông Nam Á tăng 44%. Trong hơn 1 năm qua, có thể nhận thấy rõ sự chuyển dịch chuỗi cung ứng của các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới, kéo theo nhu cầu lớn đối với bất động sản công nghiệp, thương mại.

Về phần mình, ông Dominic Harding, Phó Chủ tịch kiêm Trưởng bộ phận Khách thuê xuyên biên giới Savills Hoa Kỳ cho biết, khi các công ty công nghệ của Mỹ mở rộng thị trường ở nước ngoài, họ nhận thấy Đông Nam Á đang có sự gia tăng của tầng lớp trung lưu một cách rõ nét. Điều này thu hút họ đầu tư và mở rộng sản xuất.

Theo ông Marriott, Việt Nam có lợi thế lớn về năng lực sản xuất nhóm ngành công nghệ cao, được thúc đẩy bởi lực lượng lao động có trình độ cao. Đồng thời, chi phí sản xuất và logistics phục vụ xuất nhập khẩu hàng hóa tại Việt Nam cũng rất hấp dẫn.

Với mạng lưới logistics hiện nay, việc nhập khẩu sản phẩm nông nghiệp và xuất khẩu hàng hoá đang bắt đầu cải thiện. Đây là điều sẽ thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước tiếp tục đầu tư vào Việt Nam thời gian tới.

So sánh với các thị trường khác trong khu vực, chi phí đầu tư tại Việt Nam là rất lý tưởng. Tại các thị trường như Singapore, Trung Quốc hiện nay, chi phí đã tăng lên mức rất cao.

Từ đó, chi phí cho hoạt động kinh doanh cũng tăng cao, khiến hoạt động xuất nhập khẩu khó khăn hơn. Trong bối cảnh như vậy, các doanh nghiệp đang tìm đến những thị trường thay thế và Việt Nam đang đón đầu các xu hướng đó, nhất là sau đại dịch.

Thêm vào đó, Việt Nam có thể được hưởng lợi từ việc các công ty Trung Quốc có nhu cầu mở rộng sang thị trường nước ngoài và nhu cầu từ các công ty đa quốc gia mở rộng chuỗi cung ứng tại Đông Nam Á.

Việt Nam là nơi có thái độ làm việc tốt, lực lượng lao động có trình độ cao. TP. HCM và Hà Nội là hai thành phố lớn, chuyên sản xuất các mặt hàng công nghệ và điện tử cao cấp.

Đây sẽ là nền tảng cho các ngành công nghiệp cơ bản và ngành công nghiệp cấp cao trong mảng công nghệ và điện tử, thu hút các nhà đầu tư vào lĩnh vực logistics, bất động sản, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất và phát triển kinh tế.

St