Khi tham dự một số hội thảo khoa học đóng góp ý kiến về tính khả thi của Luật Trật tự an toàn giao thông từ góc độ của người tham gia giao thông, nhiều đại biểu đồng tình cần có một luật riêng để giải quyết triệt để, mạnh mẽ hơn trật tự, an toàn giao thông đường bộ - một trong những vấn đề nổi cộm và gay gắt trong thực tiễn hiện nay.
Trong
đó, rất nhiều các ý kiến đánh giá Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ
hướng đến mục tiêu lớn nhất là bảo vệ quyền con người, bảo đảm an toàn tính
mạng, sức khoẻ cho người tham gia giao thông. Đây là điều cần được ghi nhận vì
mục tiêu và lợi ích tốt đẹp cho người dân và xã hội.
1. Đảm bảo tính pháp lý cho người tham gia giao
thông
Ông
Ngọ Duy Hiểu - Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam - cho rằng, trật
tự an toàn giao thông là thước đo về sự tiến bộ, phát triển của xã hội và mức
độ được bảo đảm an toàn về tính mạng của con người. Tuy nhiên, tai nạn giao
thông (TNGT) tại Việt Nam hiện nay diễn ra rất phức tạp và gay gắt, đặc biệt là
trong lĩnh vực đường bộ. So với thế giới, TNGT ở Việt Nam đang ở mức cao. Những
số liệu về số vụ TNGT, số người chết, số người bị thương do TNGT nhiều năm qua
đã và đang ở mức báo động về an toàn tính mạng của người tham gia giao thông.
Cùng với đó, ùn tắc
giao thông xảy ra phức tạp tại các thành phố lớn do lưu lượng phương tiện tăng
đột biến, trong khi quy hoạch giao thông, tổ chức giao thông, hạ tầng giao
thông chưa đáp ứng yêu cầu, gây tắc nghẽn trên diện rộng tại các đô thị lớn và
trên các tuyến cao tốc, quốc lộ trọng điểm. Ô nhiễm môi trường từ hoạt động của
phương tiện giao thông ngày càng nghiêm trọng, gây ra những thiệt hại không nhỏ
về kinh tế, ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ và đời sống nhân dân, tác động không tốt
đến môi trường du lịch, thu hút đầu tư nước ngoài và hình ảnh của Việt Nam đối
với bạn bè quốc tế.
Do vậy,
dưới góc nhìn của người tham gia giao thông, việc tập trung giải quyết vấn đề
này, trước hết từ khía cạnh xây dựng pháp luật là phù hợp và cần thiết. Cũng
theo vị Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, khi nghiên cứu, thấy rõ
Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ đã bổ sung nhiều điểm mới góp phần đảm
bảo tính pháp lý cho việc thực thi nhiệm vụ của cơ quan có thẩm quyền cũng như
người tham gia giao thông.
Cụ thể ở
đây là luật hoá các quy tắc giao thông đường bộ; tăng cường công tác quản lý
nhà nước đối với lĩnh vực này, nhất là kỹ năng điều khiển phương tiện, ý thức
chấp hành phát luật về trật tự an toàn giao thông của nhiều người; các biện
pháp tổ chức an toàn giao thông; các biện pháp, trách nhiệm giải quyết TNGT
đường bộ của cơ quan Công an, Y tế, bảo hiểm, cơ quan khai thác, bảo trì đường
bộ, UBND các cấp và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan; công tác quản
lý, sử dụng hệ thống giám sát, xử lý vi phạm trật tự, an toàn giao thông đường
bộ; xác định cơ quan chịu trách nhiệm chính về trật tự an toàn giao thông đường
bộ…
Đáng chú
ý, Luật Giao thông đường bộ năm 2008 không quy định rõ cơ quan nhà nước chịu
trách nhiệm chính về trật tự an toàn giao thông đường bộ, dẫn đến quá trình
thực hiện thiếu nhất quán, đồng bộ, nhất là giữa cơ quan quản lý Nhà nước về an
ninh, trật tự và cơ quan quản lý Nhà nước về hạ tầng, kinh tế, kỹ thuật;
việc phân cấp nhiệm vụ, quyền hạn cho chính quyền địa phương để gắn trách
nhiệm, huy động nguồn lực còn hạn chế, chưa rõ ràng dẫn đến việc tổ chức thực
hiện của địa phương gặp nhiều khó khăn, vướng mắc thiếu tính chủ động.
Dự thảo
Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ đã xác định rõ Bộ Công an chịu trách
nhiệm trước Chính phủ quản lý nhà nước về trật tự, an toàn giao thông đường bộ;
xây dựng lực lượng Cảnh sát giao thông là lực lượng chuyên trách bảo đảm trật
tự, an toàn giao thông đường bộ và chịu trách nhiệm tham mưu với cấp có thẩm
quyền tổ chức. Điều này cũng phù hợp với thực tiễn Cảnh sát giao thông đang là
lực lượng chính trong quản lý trật tự, an toàn giao thông đường bộ.
2. Bảo vệ trẻ em và người yếu thế
Nhìn nhận
về những điểm mới, tác động tích cực của dự thảo Luật Trật tự an toàn giao
thông đường bộ, Đại tá, TS. Đinh Ngọc Khoa (Giám đốc Công an tỉnh Vĩnh Phúc)
bày tỏ: xuất phát từ nguyên tắc cơ bản là bảo vệ quyền con người nên dự thảo
Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ (dự thảo Luật) đã có nhiều quy định để
đảm bảo cho trẻ em và nhóm người yếu thế được ưu tiên, quan tâm, bảo vệ khi
tham giao thông.
Đại tá
Đinh Ngọc Khoa dẫn chứng, dự thảo Luật đặt ra quy định quy tắc chung là người
điều khiển phương tiện tham gia giao thông phải chú ý bảo đảm an toàn cho người
đi bộ, người đi xe đạp, trẻ em, người già và người khuyết tật. Đồng thời, dự
thảo Luật dành riêng 1 điều để quy định về người đi bộ, người khuyết tật, người
già yếu, trẻ em tham gia giao thông. Trong đó, đối với người khuyết tật, người
già yếu, trẻ em đã đặc biệt được quan tâm. Mọi người đều phải có trách nhiệm
giúp đỡ người khuyết tật, người già yếu, trẻ em dưới 7 tuổi khi đi qua đường.
Luật cũng
bắt buộc người điều khiển phương tiện phải quan sát, giảm tốc độ hoặc dừng lại
nhường đường cho người đi bộ, xe lăn của người khuyết tật qua đường an toàn
không chỉ tại nơi có vạch kẻ đường hoặc báo hiệu khác dành cho người đi bộ, mà
tại nơi không có vạch kẻ đường cho người đi bộ, nếu quan sát thấy người đi bộ
hoặc nhóm người yếu thế đi qua đường thì cũng phải giảm tốc độ hoặc dừng lại
nhường đường cho họ. Ngay đối với trường hợp nơi có đèn tín hiệu vàng nhấp nháy
được đi, người điều khiển phương tiện cũng phải chú ý quan sát, giảm tốc độ
hoặc dừng lại nhường đường cho người đi bộ qua đường.
Với quy
định: "Nhà nước có chính sách hỗ trợ cho người khuyết tật trong đào tại
lái xe", dự thảo Luật cho phép người khuyết tật điều khiển phương tiện
tham gia giao thông được cấp giấy phép lái xe phù hợp với loại xe và tình trạng
khuyết tật và cũng phải đảm bảo tiêu chuẩn sức khoẻ theo quy định của ngành Y
tế. Quy định này được xem là tiến bộ, phù hợp với xu thế phát triển phương tiện
dành cho người khuyết tật, tạo điều kiện cho người yếu thế khi tham gia giao
thông. Bên cạnh đó, dự thảo Luật cũng đề ra hàng loạt quy định về bảo vệ trẻ em
gồm quy định việc không để trẻ em, ngồi hàng ghế trước (vị trí ghế cạnh người
lái xe) trên xe ôtô khi tham gia giao thông đường bộ. Đối với trẻ em dưới 4
tuổi phải được chở bằng ghế thiết kế dành cho trẻ em…
Dưới một
góc nhìn khác về quyền con người trong xây dựng Luật Trật tự an toàn giao thông
đường bộ, PGS.TS Tường Duy Kiên - Viện trưởng Viện Quyền con người (Học
viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh) - góp ý, xây dựng Luật Trật tự an toàn
giao thông cần phải làm rõ quyền và nghĩa vụ tương ứng của người tham gia giao
thông càng cụ thể càng tốt. Tiếp cận quyền con người trong xây dựng Luật Trật
tự an toàn giao thông bên cạnh quy định thẩm quyền của cơ quan Nhà nước, thì
cần quy định trách nhiệm, nghĩa vụ; đặc biệt cần liệt kê các hành vi cấm (hành
vi bị nghiêm cấm không chỉ từ phía người tham gia giao thông mà phải cả từ phía
cơ quan Nhà nước, cán bộ thực thi công vụ), nhằm hạn chế sự lạm dụng quyền lực
trong quá trình bảo đảm trật tự an toàn giao thông đường bộ, có thể dẫn tới vi
phạm quyền và tự do của người tham gia giao thông.
Theo
PGS.TS Tường Duy Kiên, tiếp cận quyền con người trong xây dựng luật phải dựa
trên cơ sở nhân đạo, bảo vệ quyền của cả người gây tai nạn và người bị nạn. Cần
cụ thể hoá nghĩa vụ của lực lượng thực thi công vụ, trước hết là Cảnh sát giao
thông, từ khâu tin báo, đến quá trình xử lý, giải quyết vụ việc, bảo đảm quyền
và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan. Bảo vệ quyền con người trong vụ
việc/vụ án TNGT, phải tiếp cận bảo vệ quyền cho cả người gây hại và đặc biệt là
người bị nạn.
Cần có các
quy định cụ thể quy trình giải quyết vụ việc/vụ án TNGT, từ khi nhận được tin
báo vụ TNGT đến tổ chức cứu hộ, cứu nạn, bảo vệ hiện trường, bảo vệ tài sản,
hạn chế thiệt hại. Đây là hoạt động đầu tiên và trực tiếp liên quan tới bảo đảm
quyền con người, cụ thể là quyền được sống, quyền được bảo vệ an toàn tính
mạng, sức khoẻ, quyền được bảo vệ tài sản hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá
nhân…
CAND
Đăng nhận xét